Het begint allemaal met wat slechte cijfers, dan komt het gebrek aan motivatie, en dan het spijbelen (ook zonder medeweten van de ouders) en dan komt de uitnodiging voor een gesprek van de leraren met de ouders en uiteindelijk krijg je ruzie met je eigen tienerkinderen die dan tegen je schreeuwen:
“Ik wil niet meer naar school!”
Dat is heel moeilijk om te horen voor een ouder, die er zwaar onder lijden en denken dat hun kinderen “ongemotiveerd” en “nietsnutten” zijn.
Het is precies dit innerlijke lijden van de ouders dat hen er gewoonlijk toe aanzet om op hun kinderen te reageren met:
“Denk je dat het leven zo in elkaar zit? Niets doen? Schaam je je niet? Het is je plicht en zelfs dat wil je nog niet doen, als je denkt dat je thuis kan blijven heb je het mis, je gaat werken, je snapt er echt helemaal niets van!”
Dan is het de beurt aan de zoon of dochter die, bij het zien van de woedende ouder, in paniek raakt en zich steeds meer verloren voelt en opnieuw aanvalt, de inzet verhoogt en antwoordt:
“Uitstekend, ik ga werken of ik loop weg van huis en je hoort niets meer van me! Want als ik mijn eigen geld heb, dan heb ik je ook niet meer nodig!”
Wie heeft er gewonnen in deze discussie?
Niemand.
Dit is de typische ouder-puber discussie, waarbij beiden verliezen.
Het kind kreeg niet de zekerheid en steun die hij indirect van de ouder zocht, en de ouder kreeg niet de bevestiging en samenwerking die hij direct bij de zoon/dochter zocht.
Hoe ga je om met de beslissing of het idee van een puber om van school te gaan?
Tijdens de adolescentie gebeurt het heel gauw dat kinderen de weg kwijt raken, meer dan eens en raad eens wie ze weer op het juiste pad moeten brengen?
Wij ouders, inderdaad!
Maar als wij ook de weg kwijt raken, waar komen we dan terecht?
Dan loopt alles in het honderd en loop je echt het risico de kinderen nog meer te pushen in de richting van de keuze om te stoppen met school.
Verder is het momenteel noodzakelijk dat ouders nog voorzichtiger zijn aangezien de pandemie heeft bijgedragen aan het versterken van het gevoel van demotivatie en verlorenheid.
Als coach voor tieners sinds al meer dan 15 jaar, ben ik getuige geweest van tientallen situaties waarin jongens of meisjes van school wilden en de reacties daarop van hun ouders.
Het eerste wat een ouder moet doen (en laten) is “niet het geduld verliezen”.
Precies zoals wordt aangeraden in noodgevallen: geen paniek en helder blijven nadenken.
Een ouder die gekwetst en boos is kan alleen maar boosheid en pijn aan hun kinderen teruggeven. Wat we van binnen voelen is wat naar buiten komt.
In plaats daarvan moeten we onthouden dat WIJ de volwassenen zijn. Het is eerst aan ons om ons even in de wang te knijpen en te proberen ons niet te laten overweldigen door onze emoties die ons ertoe brengen acties te ondernemen waar we later spijt van zullen krijgen.
Waarom willen kinderen van school?
De redenen waarom een puber van school wil kunnen talrijk en verschillend zijn.
Maar voordat ik ze opsom, wil ik een belangrijk voorbehoud maken.
Niet alle mensen zijn gemaakt om te studeren, velen geven er de voorkeur aan iets praktischers te leren, een meer praktisch beroep dat hen in staat stelt onmiddellijk vooruitgang te boeken in de wereld van werken.
Alvorens te oordelen, moeten ouders altijd openstaan voor standpunten die niet door de meerderheid worden gedeeld.
Dit gezegd hebbend, hoe komt het dat jongens of meisjes die het altijd goed deden op school of altijd op zijn minst enige ambitie hebben getoond in de school-omgeving, plotseling veranderen en besluiten om het traject niet langer voort te zetten?
1E REDEN: GEBREK AAN MOTIVATIE
Een van de belangrijkste redenen is zeker gebrek aan motivatie.
Een puber is niet gemotiveerd om als hij een te groot obstakel voor zich heeft er overheen te stappen en daarom maakt hij zichzelf wijs dat hij het niet kan en geeft hij het op.
Als hij bijvoorbeeld een berg huiswerk ziet en van nature slecht met zijn tijd om kan gaan, raakt hij volledig in een paniek omdat hij overweldigd wordt door stress.
School kan, vooral bij de overgang naar de middenschool en de middelbare school, echt een heel groot obstakel worden en leiden tot “verlies van zelfrespect”. Kinderen komen in een nieuwe omgeving en ze bevinden zich toch al in een groeifase die, op hormonaal en fysiek vlak zorgt voor onzekerheid en tegelijkertijd het verlangen koesteren om “erbij te horen”.
Bovendien worden de systemen van evaluatie veel strenger, de manier van benaderen van de leraren verandert, de hoeveelheid huiswerk neemt onevenredig toe en de kinderen worden met steeds minder begrip behandeld. Terwijl ze eerst de geprezen en vertroetelde kinderen van de “juf” waren worden ze “het soort dat niets wil doen”, die er een zootje van maken, die altijd de leraren in de maling proberen te nemen”.
Demotivatie op school kan ook komen door het feit dat kinderen naar een school gaan die NIET bij hen past!
Het komt dan ook vaak voor dat kinderen een school alleen hebben gekozen om hun ouders en leerkrachten tevreden te stellen. Motivatie komt echter voort uit “een reden hebben om actie te ondernemen” dus als de gekozen school niet was wat ze wilden, zullen ze het moeilijk hebben om de last van deze keuze te dragen.
Gebrek aan motivatie kan ook voortkomen uit concrete moeilijkheden van de kinderen met één of meerdere vakken. Ze krijgen een slecht cijfer, ze verliezen hun zelfvertrouwen, ze studeren niet meer, pagina’s en pagina’s met achterstanden stapelen zich op en dan besluiten ze niet meer naar school te gaan om die verantwoordelijkheid uit de weg te gaan.
Heden ten dage, in 2022 is de grote golf van demotivatie en van stoppen met school zeker veroorzaakt door de pandemie, door het opsluiten van de kinderen in huis, door de valse hoop op vrijheid en door de manier van onderwijs op afstand.
Als het al ervoor voor sommigen moeilijk te volgen was, is het met het onderwijs op afstand echt onmogelijk geworden omdat afleiding, lusteloosheid en vooral gebrek aan andere uitlaatkleppen en “compensatie” momenten om stoom af te blazen letterlijk het moreel van sommige jongeren tot een dieptepunt hebben gebracht, die in plaats van in deze toestand van demotivatie en onzekerheid te leven, het liever opgaven.
2E REDEN: ONGEMAK TUSSEN SCHOLIEREN EN DE SAMENLEVING
Een tweede belangrijke reden die kinderen ertoe aanzet om te overwegen van school te gaan is vast en zeker het ongemak dat ze kunnen voelen in het gezelschap van leeftijdsgenoten en in de samenleving in het algemeen.
Helaas zit de westerse samenleving vol met stereotypen en iedereen die van die stereotypen afwijkt heeft het heel moeilijk om zijn weg te vinden en zijn plaats in de wereld in te nemen.
Veel tieners reageren op deze “typering” door een masker op te zetten terwijl anderen reageren, door zich op sociaal gebied terug te trekken. Geen van beide is natuurlijk goed voor hun mentale en emotionele groei en integriteit.
Schooluitval is een vroege vorm van sociale terugtrekking waardoor kinderen contact kunnen gaan vermijden en daarmee een confrontatie met leeftijdsgenoten.
Vaak is de reden ook in een pestklas/school te zitten, waar dus jongeren met een moeilijk of afwijkend levensverhaal de “zwakkeren” (de pestkop is een van de zwaksten van allemaal, alleen maskeert hij deze kwetsbaarheid goed) gaan pesten.
Er zijn steeds meer jongens en meisjes die worden onderworpen aan grove grappen, in de maling worden genomen of worden beschimpt op social media! Denk maar aan het fenomeen van Cyberpesten dat zich als een lopend vuurtje verspreidt en minstens 5 op de 10 tieners een keer in hun leven heeft getroffen.
Als de kinderen zich niet gehoord voelen, als ze zich niet geloofd voelen (thuis en op school), kunnen ze besluiten zich tegen de school te verzetten om te voorkomen dat ze het risico lopen gepest te worden.
3E REDEN: ONGEMAK THUIS EN MOEILIJKE PRIVÉ SITUATIES
De derde van de belangrijkste redenen betreft zeker een situatie van ongemak dat de kinderen dit keer doormaken in hun privéleven en dus in het gezin.
De puber-jaren zijn niet gemakkelijk, een hormonale tsunami dringt het lichaam en de geest van de kinderen binnen en verandert letterlijk hun kenmerken!
Deze sterke veranderingen vermengen zich helaas vaak met ongemakkelijke gezinssituaties: verlies van een ouder, scheiding van ouders, heftige ruzies tussen broers en zussen, conflicten met een enkele ouder of afwezigheid van één of beide ouders.
Een puber heeft nog geen volledig ontwikkeld brein. Ze zijn niet 100% in staat om te “redeneren” maar beleeft vooral instincten en emoties.
Elke situatie wordt voor hem of haar dus 10 keer uitvergroot.
Pijn is een immense pijn, het gevoel van verlatenheid is oneindig, enthousiasme is enorm, depressie en ook het gevoel van eenzaamheid, woede … alles neemt gigantische vormen aan.
De emoties worden uitvergroot en dit maakt hun leven erg moeilijk te managen.
School vereist balans, discipline, doorzettingsvermogen en standvastigheid. Vooral op sommige scholen, helaas, is de strengheid naar de kinderen erg groot en er wordt geen ruimte gegeven aan mogelijke crisismomenten van de kinderen.
In plaats van begrip, ontvangen de kinderen lage cijfers, en de opmerkingen over hun slechte gedrag. Op deze manier worden ze door de klas bestempeld als “zij die niet studeren” en daardoor verandert de school in één klap in een nachtmerrie.
Gezinsproblemen blijven dan ook niet binnen de muren van het huis, maar de kinderen dragen deze bij zich in het dagelijks leven en ze beleven deze door angst, slapeloosheid, het verlangen om te ontsnappen, isolement, verslavingen en het verlangen om op te geven!
WAT KUNNEN OUDERS DOEN BIJ EEN DERGELIJKE HOUDING?
Allereerst, zoals ik aan het begin van het artikel aangaf, ze moeten niet meteen hun geduld verliezen. Bij een crisis van zoon of dochter moeten ze in plaats daarvan onmiddellijk een dimensie van reflectie binnentreden.
Wachten tot woede en frustratie hun geest en hart verlaten en nadenken over hoe te handelen en hoe de kinderen te ondersteunen.
De meest voorkomende fout van ouders is om de kinderen het stempel op te plakken van “de slechteriken” of als “de vijand om te verslaan”.
Dit gebeurt omdat op dat moment in feite de kinderen ons veel leed bezorgen en in de film die we in ons hoofd maken, zijn zij de slechteriken die we moeten verslaan.
De waarheid is echter dat het eerste waar ouders aan moeten denken, is: “Wat is er met mijn zoon/dochter aan de hand? Wat geeft hem/haar zo’n pijn dat hij/zij zich ongeschikt voelt voor school?”.
Deze verandering van perspectief is absoluut noodzakelijk om van een positie van “aanval” naar een houding van “ondersteuning” tegenover de eigen kinderen over te gaan.
Als de ouder overweldigd begint te raken door de wervelwind van negatieve gedachten, zoals: “Ik heb alles voor hem/haar gedaan en zo word ik dus terugbetaald, ik heb al het geld uitgegeven om hem een goede opleiding te geven, ik probeer er altijd te zijn, hij geeft om niemand behalve zichzelf”… dan weet je dat mislukking gegarandeerd is.
Negatieve gedachten zullen negatieve acties oproepen die kinderen zullen interpreteren als “persoonlijke aanvallen” en waarop ze zullen reageren door op hun beurt zich te verdedigen en te provoceren.
Achter elke jongere die wil stoppen met school staat een nog steeds een kwetsbare ziel (zelfs als hij van buiten hardvochtig is) die in de war is, die bang is, die gedesoriënteerd is en die niet weet of hij het wel KAN, die niet weet of hij in staat is tot iets en of hij echt iets waard is in het leven.
Dit is dus waar een ouder aan zou moeten werken: de veiligheid en het zelfrespect van hun kind of kinderen te herstellen.
Gezins- en schoolproblemen, pesten, depressie… roepen gedachten op zoals “Ben ik raar…….? Ben ik zwak……? Ben ik gek…..? Ben ik anders……? Ben ik een stumper……?”.
Gedachten waarvoor ze zich vaak schamen om deze te delen en die al eng zijn om ze alleen maar hardop te herhalen. Ze zijn bang voor wat ze denken te zijn en om deze grote twijfels bevestigd te zien.
Om niet meer bang te zijn, besluiten ze op te geven zodat ze zichzelf niet op de proef hoeven te stellen.
In dit geval is het goed voor de ouder om te begrijpen wat het zere punt van hun zoon/dochter is en dat de ouder actie onderneemt om een uitweg te kunnen bieden.
Het geschreeuw, de ruzies, de beledigingen en vooral de labels hebben geen enkele zin “Ik wist dat je een nietsnut was, je kan ook helemaal niets”.
Elke aanval op hun persoonlijkheid zal de mening van de jongeren alleen maar erger maken die ze al over zichzelf hebben en sturen hen precies in de richting van het opgeven van hun ambities: “Als mama en/of papa toch al denken dat ik nergens goed voor bent…laat staan wat de rest van de wereld van me zal denken”.
Dus om samen te vatten, welke concrete acties zou een ouder kunnen ondernemen als een kind niet langer naar school wil gaan?
- Observeer je kind
- Praat met hem of haar op een geschikt moment
- Zoek uit wat het probleem is
- Zet de voor- en nadelen van de huidige situatie op papier
- Evalueer samen of er een andere oplossing is, een andere aanpak (bijvoorbeeld: helpen bij de vakken, de ongemakken begrijpen en gaan praten met de directeur, cursussen die hem helpen zichzelf beter te organiseren)
Laten we sport niet vergeten: het natuurlijke medicijn dat lichaam en geest versterkt
Last but not least wil ik nog even eraan herinneren dat sport nooit mag ontbreken in het leven van kinderen. Omdat het essentieel is voor hun ontwikkeling!
Vaak, wanneer kinderen in paniek raken door te veel schoolverplichtingen, stoppen ze ook met sporten. Het is de taak van de ouders om ervoor te zorgen dat dit niet gebeurt en de kinderen te ondersteunen zodat ze ook rustig kunnen sporten.
Sport zorgt voor een betere werking van de hersenen dankzij de toevoer van zuurstof in de weefsels, en daarnaast bevordert het ook de concentratie en houdt het de stemming goed.
Ouders moeten hun kinderen nooit vertellen: “sport over te slaan omdat je te veel huiswerk hebt”
Ten slotte, als ouders als eersten het goede voorbeeld geven met sport, zal het voor kinderen natuurlijk veel onwaarschijnlijker zijn dat zij het opgeven.
Ik hoop dat dit artikel je een ander en nuttig perspectief heeft gegeven.
Wil je je kind ondersteunen dat in een fase van demotivatie zit, maar weet je niet hoe je dat moet aanpakken? Klik hier en ontdek alle weekends en persoonlijke groeikampen die we al jaren voor tieners organiseren.
