Pesten is tegenwoordig een van de belangrijkste problemen tussen tieners en moet daarom aangepakt worden.

In dit artikel zal ik je een paar aanwijzingen geven om te begrijpen of jouw kind een pester is. Ook geef ik advies over hoe je je kind op een andere manier bij kan staan door hem/haar te motiveren om andere paden te bewandelen, en om aan zichzelf te werken.

Gelukkig worden (ouders van) slachtoffers van pestgedrag steeds vaker ondersteund door cursussen, adviezen, bijeenkomsten, enzovoorts, om (sterker) uit de situatie te komen. Maar wat als je geen ouder bent van een slachtoffer van pestgedrag, maar jij jezelf afvraagt: is mijn kind een pester? In dat geval kan het zijn dat je afgezonderd wordt en je harde oordelen over je heen krijgt, waardoor je je erg ongemakkelijk voelt. Natuurlijk is het helpen van zwakkeren een prioriteit, maar het is tegelijkertijd essentieel dat ook de tegenpartij aanzienlijke steun krijgt als we willen zorgen dat dit pestgedrag verandert.

Wat te doen?

Laten we beginnen met een reflectie:
Je kan je afvragen of je kind een pester is. Dit betekent niet dat je geen vertrouwen in je kind hebt of dat je negatief bent. De moed hebben om te herkennen of je eigen kind een pester is, is een goed uitgangspunt om een verandering te realiseren.

Uit een onderzoek met directeuren van scholen blijkt dat een groot deel van de ouders (8 op de 10) vaak neigt de acties van hun kinderen te bagatelliseren als zij betrokken zijn bij pestgedrag. De angst en de schaamte van ouders die denken dat hun kind een pester zou kunnen zijn, wat hen wellicht in een kwaad daglicht stelt, zijn de vaakst genoemde redenen waardoor slechts 1 op de 10 ouders zich meewerkend opstelt tegenover de school en docenten.

Waarom pest een pester?

Als ouder kan je je afvragen: waarom pest mijn kind? Margherita Spagnuolo Lobb, psychotherapeute en directeur van het “Istituto di Gestalt HCC Italy”, zegt dat “de macht over iemand anders hebben een plaatsvervanger is van het eigen zelfvertrouwen”, oftewel, de reden om te pesten is het opbouwen van een gevoel van macht die gebaseerd is op zwakheid van anderen. Pesters profiteren van angst en vernedering van anderen.

Daarnaast beweert ze dat, paradoxaal genoeg, kinderen die pesten tekenen van onzekerheid vertonen. Ze hebben weinig zelfvertrouwen en gedragen zich niet volwassen. Juist hierom is ondersteuning van pesters nodig, zonder dat zij gelijk worden veroordeeld of geïsoleerd.

Tot slot herinnert Spagnuolo ons aan het feit dat “in vele gevallen de verantwoordelijkheid voor het kind haar gedrag niet helemaal bij hem-/haarzelf ligt, maar ook voor een significant deel bij de gezinssituatie en sociale omgeving.”

De oorzaken van pesten

Wat we vaak terugzien bij jongeren in onze cursussen, en wat experts ook vaak beweren, is dat pesters hun acties bagatelliseren door deze te zien als een grapje of spelletje, of door te zeggen dat ze uitgedaagd werden om iets te doen. Het is alsof ze zich niet goed kunnen verplaatsen in de ander, aangezien ze niet de fysieke en mentale consequenties van hun acties of woorden kunnen overzien.

De meest voorkomende redenen om te pesten zijn volgens onderzoek de volgende:

• de gezinssituatie: een krachtige en gewelddadige communicatie in het gezin kan bepalend zijn voor pesterig gedrag.
• een te milde opvoeding: teveel tolerantie kan een gevoel van almacht aanmoedigen. Het kind kan het idee krijgen dat er geen grenzen zijn aan deze tolerantie, en slechts voordelen voor hem/haar.
• een te autoritaire opvoeding: door bijvoorbeeld weinig ruimte vrij te laten voor communicatie, de eigen wil door te duwen of te weinig aandacht te hebben voor wat je kind meemaakt. Je kind zou dit gedrag op kunnen volgen en kunnen reflecteren op iedereen, zonder hierin onderscheid te maken.
• competitiviteit op school en in de maatschappij: een te grote mate en ongezonde manier van competitiviteit, enkel gericht op het resultaat, kan een arrogante houding versterken.
• weinig sensibiliteit: sommige jongeren hebben weinig empathie en zijn daardoor ongevoelig voor het leed van slachtoffers van pestgedrag.

Volgens Margherita Spagnuolo Lobb leren pesters in de gezinssituatie om anderen naar beneden te halen. Vaak zijn ze zelf vernederd en gepest door ouders of docenten. Pestgedrag van een kind die het gedrag van thuis nadoet, wordt hierdoor gerechtvaardigd. Een pester is vaak niet bijgestaan om een eigen, persoonlijke macht en een respectvolle houding naar anderen te ontwikkelen. Om meer zelfvertrouwen te krijgen, ‘steelt’ hij of zij dit van de zwaksten om zich zo machtig en waardevol te voelen.

Hoe kun je een pester herkennen

En hoe kan je herkennen of jouw kind eventueel een pester zou kunnen zijn?
Hieronder een aantal signalen die je ogen kunnen doen openen:

• je kind houdt ervan om mensen in de maling te nemen, ze uit te lachen of te teisteren. Normaal gesproken doet hij/zij dit bij zwakkere personen of bij dieren. Hij/zij houdt van leedvermaak.
• je kind wil graag gezien worden als een sterk of hard persoon en wil altijd winnen, waarbij hij/zij anderen omlaag probeert te halen.
• je kind is soms wraakzuchtig en vindt het leuk om anderen te zien falen of pijn te zien hebben.
• je kind wordt vaak heel boos, met name wanneer hij/zij kritiek krijgt. Hij/zij geeft anderen de schuld als er iets misgaat.
• je kind bedreigt en chanteert om te krijgen wat hij/zij wil.
• als je kind agressief is, is hij/zij niet in staat om op een normale manier zijn/haar gevoelens te uiten.
• je kind schaamt zich bij gebaren van genegenheid.
• je kind respecteert regels niet.

NB: Gebruik deze signalen niet als checklist om jouw kind als ‘pester’ of ‘niet-pester’ te kunnen labelen. Het is beter om de lijst in gedachten te houden om te kijken of jouw kind zich gedraagt als pester. Op deze manier kan je een gesprek aan gaan met je kind om dingen te verbeteren.

Hoe kan je je kind helpen als hij of zij zich gedraagt als pester

Hieronder een aantal nuttige adviezen:

1. Motiveer persoonlijke ontwikkeling: Pesten ontstaat grotendeels vanuit eigen pijn. Door uw kind op een luchtige manier aan zichzelf te laten werken krijgt hij de kans zijn eigen pijn uit het verleden te verwerken (welke pijn dat ook mag wezen) waardoor hij weer normaal kan functioneren en compassie kan hebben voor anderen. Laat hem meedoen aan één van onze kampen!
2. Coöperatie buitenwereld-gezin: zorg voor direct contact met de mensen waarmee uw kind in aanraking komt, zoals docenten en trainers. Zorg dat zij je op de hoogte houden over jouw kind en werk met ze samen.
3. Confrontatie met je kind: start een gesprek om erachter te komen wat de motivatie is voor zijn/haar gedrag. Wat bereikt hij/zij ermee? Denk ook samen na over de impact die het pestgedrag kan hebben op anderen en op je kind zelf.
4. Voorkom pestgedrag: zorg dat je kind goed weet wat het verschil is tussen een spelletje en pesterij, tussen leiderschap en onderdrukking, tussen macht en almacht, tussen respect en minachting. De grenzen moeten duidelijk aangegeven worden, voor het geval hij/zij deze grenzen overtreedt. Als dit het geval is, hoef je hem/haar niet te allen tijde te verdedigen, maar moet je wel aan zijn/haar zijde staan voor ondersteuning. Laat je kind zelf verantwoordelijkheid nemen voor de consequenties van zijn/haar acties.
5. Veroordeel je kind niet: en beledig hem/haar niet. Luister naar je kind in stilte en met een open houding. Respecteer hem/haar en heb geduld, maar houd vast aan je eigen denkbeelden en intenties.
6. Blijf constant veel aandacht geven en interesse tonen aan je kind: en niet alleen als hij/zij iets uithaalt. Op deze manier loop je het risico dat je kind denkt dat hij/zij alleen aandacht krijgt als hij/zij iets doet wat niet mag. Dan zal je kind juist het pestgedrag, onbewust, voortzetten.